پیش درآمدی برای برنامه ریزی فردی و اجتماعی (4)

برنامه ها از جهت اجرای برنامه

برنامه ها از جهت نحوه اجرای برنامه به منظم،شناور و ناگهانی تقسیم می شوند.

الف) برنامه های منظم

نظم در برنامه های زندگی اصلی مهم است.برخی از فعالیت ها زمان شروع و ثمردهی آن ها تا حدودی مشخص و قابل پیش بینی است.نظم در انجام این برنامه ها باعث انجام به موقع،سریع تر و بهتر آنها می شود.برخی از این برنامه ها را می توان در سنن و روایات وارده از پیامبر (ص) و ائمه معصومین (ع) به دست آورد.

لقد کان لکم فی رسول الله اسوه حسنه لمن کان یرجوا الله والیوم الاخر وذکر الله کثیرا.

به طور قطع برای شما در رفتار رسول خدا سرمشقی نیکوست،برای کسی که به خدا و روز واپسین امید دارد و خدا را فراوان یاد می کنند.

وقال الصادق (ع) : انی لاکره للرجل ان یموت وقد بقی خله من خلال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم لم یات بها.

من دوست ندارم که مسلمانی بمیرد،مگر اینکه تمام آداب و سنن رسول الله (ص) را ولو یک بار انجام دهد.

بدیهی است وقتی انسان در رفتار خود به ادب الهی آراسته شود،علاوه بر نظم،در رفتارش زیباترین حالات را متجلی می نماید.

قال علی (ع) : من تادب بادب الله ،اداه ذلل الی الفلاح الدائم.

کسی که به آداب خداوندی آراسته شود،خدا او را به سوی رستگاری و فلاح همیشگی می کشاند.

ب) برنامه های شناور

موقعیت های خیر که به صورت روزانه در پیش روی انسان قرار می گیرد،اغلب پیش بینی نشده است.افرادی که برای رفع مشکلاتشان به انسان مراجعه می کنند،موقعیت های طلایی و مهمی که برای انسان پیش می آید،کارهای خیری که در برنامه فرد لحاظ نشده است،همه و همه از جمله این برنامه هاست.

عن ابی عبدالله (ع) قال : اذا اردت شیا من الخیر فلا توخره.

خداوند از کاهای نیکو آن کار را دوست دارد که در آن شتاب شود.

ج) برنامه های ناگهانی

برخی از برنامه ها در فهرست برنامه های فرد قرار ندارد و به ناگاه در مسیر زندگی اش قرار می گیرد،برنامه هایی که وی ناگزیر از انجام دادن آن است.این برنامه ها را می توان از برنامه های شناور متمایز کرد،زیرا این برنامه ها ناخواسته بوده و اغلب همراه با کراهت و ناخوشی است.از این برنامه ها در روایات و آیات قرآن به مصیبت یاد شده که برخی به واسطه اعمال و نیات خود انسان و برخی نیز به دلیل ویژگی دنیا به وجود می آید.

در مواجهه با این نوع برنامه ها لازم است فرد صبر را سرلوحه توجهات خود قرار دهد و سعی کند از اضطراب و جزع و فزع خودداری نماید.

قال رسول الله (ص): قال الله تعالی : اذا وجهت الی عبد من عبیدی مصیبه فی بدنه اوفی ولده او فی ماله فاستقبله بصبر جمیل استحییت یوم القیامه ان انصب له میزانا او انشرله دیوانا.

خدای متعال می فرماید:وقتی مصیبت تن یا فرزند یا مال را متوجه یکی از بندگان خویش کنم و او با صبر نیکو مصیبت را استقبال کند،روز قیامت شرم دارم که میزانی برای او قرار داده یا حساب و کتاب او را باز کنم.

با رویارویی صحیح با مشکلات و معضلات پیش آمده انسان می تواند همان مشکلات و مصایب را به عنوان فرصت های مغتنمی در برنامه خود در آورد.

قال علی (ع): ان تصبروا ففی الله من کل مصیبه خلف.

اگر در هر امر ناخواسته و ناخوشایندی پایداری خود را از دست ندهی،به جای آن برای تو جایگزین های مناسب و پاداش الهی مقرر می شود.(خدا برای همه مصیبت ها جایگزینی قرار داده که با صبر می توان به آن دست یافت.)

در واقع مصائب دنیوی آن موقعی مصیبت هستند که موجب غفلت و بی توجهی به خدا شوند و گرنه در وجود آن ها خیر و خوبی نهفته است و انسان باید به کمالی که برای او در مصائب قرار داده شده است نایل شود.

قال الصادق (ع): لا تعدن مصیبه اعطیت علیها الصبر واستئجبت علیها من الله ثوابا بمصیبه انما المصیبه ان یحرم صاحبها اجرها و ثوابها اذا لم یصبر عند نزولها.