ویژگی های روستای پیشرفته (2)

ب_سرمایه های روستا:

سرمایه را اندیشمندان به اشکال مختلف تعریف می نماید که تقسیم بندی متفاوتی نیز در آنها قابل مشاهده است به طور مثال بر اساس رویکرد معیشت پایدار در روستاها و الگوی سازمان بین المللی توسعه سرماهیه های معیشتی شامل سرمایه های طبیعی،فیزیکی،انسانی،مالی و اجتماعی می شود (قدیری معصوم،مجتبی و همکاران ،1394)سرماهیه های معیشتی عموما بر ریشه کنی مسئله فقر ئر جوامع استوار است و با توجه به اهمیت تامین معیشت در این خصوص دارای جایگاه ویژه ای در میان اندیشمندان توسعه روستایی است که معتقد به برنامه ریزی مبتنی بر معیشت پایدار می باشند.از آنجایی که در موضوع الگوی اسلامی پیشرفت تاکید بسیاری بر محوریت انسان در طی طریق سعادتش وجود دارد لذا سرمایه های معنوی که شامل فکر،فرهنگ،مذهب و سیاست می شود قابل رویت نیست لذا در این قسمت ما با نگاهی جامع تر به سرمایه های روستا اشاره می کنیم.

با توجه به تعریف این پژوهش از سرمایه های روستا که آن را انباشت داشته های مادی و معنوی جامعه روستایی می داند،اشکال مختلف سرمایه را در آنها می توانیم به ؛سرمایه های اجتماعی ،فکری_فرهنگی و مذهبی،اقتصادی،سیاسی،تکنولوژی،انسانی و محیطی یا طبیعی تقسیم نمائیم.در ذیل نمونه هایی از هر کدام را در جامعه روستایی مثال زده به اجمال توضیح داده می شود.

الف)سرمایه های فکری_فرهنگی و مذهبی:

این معقوله حاکم بر آیین،آداب و رسوم و دانش بومی،میراث تاریخی و آثار ادبی و شاهکارهای هنری،سطح تحصیلات و مدارک حرفه ای اهالی،زبان و لهجه،نحوه پوشش و البسه،صنایع خانگی و دستی و ذخایر ژنتیکی را می توان از جمله مصادیق وجودی ان سرمایه در روستا به شمار آورد.

در این نوع سرمایه برای جامعه ایران موضوع آنقدر حائز اهمیت است که می توان آن را در یک گروه جداگانه ذکر نمود این مطلب بدان خاطر است که ایران از همان ابتدا به گفته تاریخ نگاران دارای آیین یکتاپرستی بوده و این مهم پس از ظهور اسلام و بعد از آن حاکمیت مذهب تشیع بر این سرزمین،در تمامی ابعاد زندگی فردی و اجتماعی مردم بروز و ظهور دو چندان یافته و حتی کالبد شهرها و معماری آنها را هم متاثر از خویش نموده است.این مهم در انقلاب اسلامی خود را در جنبه های سیاسی و حاکمیتی بیشتر نشان می دهد و با تشکیل جمهوری اسلامی ایران و مساله رهبری ولی فقیه به اوج خود می رسد که البته همگی ریشه در احکام و قواعد الهی دارد.در خصوص این نوع سرمایه و قدرت آن همین بس که اگر تاکنون و پس از گذشت چند دهه از انقلاب اسلامی با همه تهدیدات و تحریم ها هنوز نظام اسلامی ایران پابرجاست مدیون باورها و اعتقادات شیعی مردان و زنان این سرزمین است و در این میان دو مبحث ولایت پذیری و عاشورای اباعبدالله الحسین علیه السلام اصلی ترین ستون های اینگونه سرمایه است.

ب) سرمایه اجتماعی:

داشته هایی از جامعه که حاکم بر روابط اجتماعی افراد و گروههای عضو می باشد را سرمایه اجتماعی می نامند برای مثال،سطح و شکل روابط خویشاوندی،قومی میان اهالی و تعاملات آنها در روادیدهای اجتماعی محور،اعتماد بین اهالی و نیز اعتماد نهادی،صداقت عملکردی و به تعبیری شفافیت عملی جامعه روستایی و مسئولین مربوطه،نهادهای مردمی فعال و شبکه های اجتماعی و عضویت روستاییان در آنها،هنجارها و ارزشها و باورهای اجتماعی اهالی روستا از جمله سرمایه های موجود در روستا می تواند باشد.

ج) سرمایه اقتصادی:

اینگونه شامل انباشت های مالی در روستا می گردد به طور مثال نهادهای مالی فعال در روستا مانند بانک ها و صندوق های قرض الحسنه و میزان گردش مالی آنها،محصولات و تولیدات اصلی روستا،میزان اشتغال و تعداد کارگاههای فعال،شرکت های مردمی فعال در حوزه اقتصادی و مالی،سطح مراودات اقتصادی اهالی با خارج از روستا،میزان جذب سرمایه گذاری خصوصی و دولتی در محیط روستا،می تواند از جمله انواع سرمایه های اقتصادی باشد.

د) سرمایه دموکراتیک یا سیاسی:

این نوع سرمایه حاکم بر روابط و رفتارهای سیاسی و مدیریتی در روستا می باشد که از جمله می توان به حضور نهادهای دولتی و غیردولتی مدیریت در روستا مانند دهیاری و شورای اسلامی،نهادهای فعال سیاسی مردمی،سطح مشارکت مردم در انتخابات و نیز تصمیم گیری ها و تصمیم سازی و همچنین روابط روستا با محیط خارجی روستا و نهادهای حاکمیتی اشاره نمود.

و)سرمایه های محیطی یا طبیعی:

آنچه خداوند تبارک و تعالی در محیط داخلی و یا بیرونی روستا از آب و خاک و اقلیم تا تنوع زیستی و معادن و مراتع عنایت نموده است نشان از وجود این گونه سرمایه در روستا است.شکل بهره برداری و حفظ این نوع سرمایه برای آیندگان در روستا نیز جزءشاخص های سنجش این نوع سرمایه می باشد.

ز)سرمایه تکنولوژیکی:

آخرین نوع از سرمایه که ممکن است در محیط روستا جایی برای جولان داشته باشد داشته های فنی_علمی است که شامل زیرساختهای تکنولوژیکی مانند شبکه های ارتباطی و مخابراتی،دانش بومی و ذخائر ژنتیکی،مکانیزاسیون کشاورزی و صنایع فرآوری تولیدات روستا و نیز سطح آشنایی اهالی روستا با تکنولوژی های روز و میزان بهره مندی آنها از اینگونه می باشد.

این هفت نوع سرمایه و شکل ارتباطی آنها با یکدیگر درواقع عامل تعیین کننده میزان و شکل فعال بودن روستا می باشد به طور مثال روستای پویا روستایی است که هر 7 نوع سرمایه را در خود حفظ و پرورانده است و به تعبیر دیگر دانشمندان این روستا یک روستای هوشمند است.

روستای هوشمند از پیوستگی سرمایه های روستا و از جمع روستای دانایی محور یا دانش محور با روستای خلاق نمود می یابد و برآیند دانایی و خلاقیت است که اقتصادی دانش بنیان را برای جامعه روستایی پایه گذاری می نماید.این اتفتق از جمله نشانگان اصلی پیشرفت در روستا می باشد.