استخر ذخیره آب کشاورزی

استخرهای ذخیره آب چیست؟
استخر ذخیره آب یک سازه است که برای ذخیره آب استفاده می‌شود. این سازه‌ها در انواع مختلفی وجود دارند و می‌توانند از مواد مختلفی مانند بتن، فلز، پلاستیک و ژئوممبران ساخته شوند.

استخرهای ذخیره آب کاربردهای مختلفی دارند، از جمله:

ذخیره آب برای آبیاری کشاورزی
ذخیره آب برای مصارف صنعتی
ذخیره آب برای مصارف شهری
ذخیره آب برای مصارف تفریحی

مزایای استخرهای ذخیره آب کشاورزی
استخرهای ذخیره آب کشاورزی مزایای زیادی برای کشاورزان دارند، از جمله:

ایجاد امنیت آب: استخرهای ذخیره آب می‌توانند به کشاورزان کمک کنند تا آب را در طول دوره خشکسالی ذخیره کنند. این می‌تواند به جلوگیری از از بین رفتن محصولات و خسارت به مزارع کمک کند.
بهبود بهره‌وری آب: استخرهای ذخیره آب می‌توانند به کشاورزان کمک کنند تا از آب موجود به طور کارآمدتری استفاده کنند. این می‌تواند به صرفه‌جویی در هزینه‌های آب و کاهش اثرات زیست‌محیطی کمک کند.
افزایش تولید محصولات: استخرهای ذخیره آب می‌توانند به کشاورزان کمک کنند تا در طول سال محصولات بیشتری تولید کنند. این می‌تواند به افزایش درآمد کشاورزان کمک کند.
کاهش وابستگی به منابع آب شهری: با ذخیره آب باران یا منابع آبی دیگر، می‌توانید از مصارف آب شهری برای آبیاری مزارع خود کاسته و در هزینه‌های خود صرفه‌جویی کنید.
بهبود راندمان آبیاری: با استفاده از سیستم‌های آبیاری نوین در کنار استخر ذخیره، می‌توانید از هدر رفتن آب جلوگیری کرده و راندمان آبیاری را به طور قابل توجهی افزایش دهید.
افزایش حاصلخیزی خاک: با ذخیره آب و استفاده از آن در زمان مناسب، می‌توانید رطوبت خاک را در سطح مطلوب حفظ کرده و به افزایش حاصلخیزی خاک کمک کنید.
کاهش خطرات خشکسالی: با داشتن استخر ذخیره آب، در زمان خشکسالی و کمبود آب نگرانی کمتری برای آبیاری مزارع خود خواهید داشت.

تقسیم بندی استخرهای کشاورزی
استخرهای ذخیره آب را می توان بر اساس نحوه خاکبرداری و مصالح استفاده شده در ساخت، به دو دسته تقسیم کرد.

تقسیم بندی بر اساس نحوه خاکبرداری
استخرهای مدفون
این نوع استخرها در عمق زمین ساخته می شوند. در این استخرها، خاکبرداری تا عمق مورد نیاز انجام می شود و سپس استخر ساخته می شود. لبه های استخر کمی بالاتر از سطح زمین قرار می گیرد و آب از طریق پمپاژ و کف کش ها تخلیه می شود.
استخرهای نیمه مدفون
در این نوع استخرها، خاکبرداری تا عمق معینی انجام می شود و سپس خاک برداشته شده لبه های استخر را خاکریزی می کند. در این استخرها، بسته به ارتفاع سطح زمین، می توان از پمپاژ یا لوله گذاری برای تخلیه آب استفاده کرد.
استخرهای سطحی
این نوع استخرها به طور کامل روی سطح زمین ساخته می شوند. در این استخرها، خاکبرداری انجام نمی شود و فقط کف استخر با مصالح مناسب مانند سیمان یا بتن عایق بندی می شود. آب در این استخرها به دلیل شیب کف به سمت خروجی جریان می یابد.

تقسیم بندی بر اساس مصالح استفاده شده در ساخت
استخرهای بتنی
این نوع استخرها از مصالحی مانند بتن، سیمان و آرماتور ساخته می شوند. استخرهای بتنی از استحکام و دوام بالایی برخوردار هستند، اما هزینه ساخت آنها نیز نسبتاً بالا است.

استخرهای آجری با روکش سیمان
این نوع استخرها از آجر ساخته می شوند و با سیمان پوشانده می شوند. استخرهای آجری با روکش سیمان استحکام و دوام خوبی دارند، اما هزینه ساخت آنها نسبتاً بالا است.
استخرهای سنگ و سیمان با عایق ایزوگام
این نوع استخرها از سنگ و سیمان ساخته می شوند و با ایزوگام عایق بندی می شوند. استخرهای سنگ و سیمان با عایق ایزوگام استحکام و دوام خوبی دارند، اما هزینه ساخت آنها نسبتاً بالا است.

انواع استخرهای ذخیره آب کشاورزی
استخرهای ذخیره آب کشاورزی در انواع مختلفی وجود دارند، از جمله:

استخرهای ذخیره آب بتنی:
استخرهای ذخیره آب بتنی یکی از رایج‌ترین انواع استخرهای ذخیره آب کشاورزی هستند. آن‌ها بادوام و محکم هستند و می‌توانند در اندازه‌های مختلف ساخته شوند. با این حال، استخرهای ذخیره آب بتنی گران‌ترین گزینه هستند و می‌توانند زمان زیادی برای ساختن آن‌ها طول بکشد.
استخر کشاورزی بلوکی:
استخرهای کشاورزی بلوکی از بلوک‌های سیمانی یا بتنی ساخته می‌شوند. این نوع استخرها به دلیل مقاومت بالا و طول عمر زیاد، از محبوبیت بالایی برخوردار هستند.

استخرهای ذخیره آب فلزی:
استخرهای ذخیره آب فلزی سبک‌وزن و قابل حمل هستند. آن‌ها می‌توانند در اندازه‌های مختلف ساخته شوند و می‌توانند برای ذخیره آب در مزارع کوچک یا بزرگ استفاده شوند. با این حال، استخرهای ذخیره آب فلزی ممکن است در برابر خوردگی آسیب‌پذیر باشند.
استخرهای ذخیره آب پلاستیکی:
استخرهای ذخیره آب پلاستیکی ارزان‌ترین گزینه هستند. آن‌ها سبک‌وزن و قابل حمل هستند و می‌توانند در اندازه‌های مختلف ساخته شوند. با این حال، استخرهای ذخیره آب پلاستیکی ممکن است در برابر اشعه ماورا بنفش آسیب‌پذیر باشند.

استخرهای فایبرگلاس
استخرهای فایبرگلاس یکی دیگر از انواع استخرهای ذخیره آب کشاورزی هستند که از ورق‌های فایبرگلاس ساخته می‌شوند. فایبرگلاس یک ماده مصنوعی است که از الیاف شیشه و رزین ساخته می‌شود. این ماده در برابر آب، اشعه ماورا بنفش و مواد شیمیایی مقاوم است و می‌تواند عمر طولانی داشته باشد.
استخرهای فایبرگلاس مزایای زیادی نسبت به سایر انواع استخرهای ذخیره آب کشاورزی دارند. این مزایا عبارتند از:

وزن سبک: استخرهای فایبرگلاس سبک هستند و می‌توان آن‌ها را به راحتی حمل کرد.
نصب آسان: استخرهای فایبرگلاس را می‌توان به راحتی نصب کرد.
عمر طولانی: استخرهای فایبرگلاس می‌توانند عمر طولانی داشته باشند.

هزینه استخرهای ذخیره آب کشاورزی
هزینه استخرهای ذخیره آب کشاورزی بسته به نوع، اندازه و مواد مورد استفاده متفاوت است. به طور کلی، استخرهای ذخیره آب بتنی گران‌ترین گزینه هستند.

هزینه ساخت استخر کشاورزی
هزینه ساخت استخر کشاورزی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

نوع استخر
ابعاد استخر
جنس خاک
جنس عایق
استخرهای بتنی و سیمانی

استخرهای بتنی و سیمانی از کمترین هزینه ساخت برخوردار هستند. با این حال، عمر کوتاهی دارند و بازدهی پایینی نیز دارند. ساخت این استخرها بسیار زمان بر است.

راهکار

برای کاهش هزینه ساخت استخر کشاورزی، می توان از روش های زیر استفاده کرد:

استفاده از استخرهای کوچکتر
استفاده از متریال ارزان تر
استفاده از نیروی کار ارزان تر
البته باید توجه داشت که کاهش هزینه ساخت استخر نباید منجر به کاهش کیفیت آن شود.

ابعاد استاندارد استخر کشاورزی:
ابعاد استاندارد استخر کشاورزی به عوامل مختلفی مانند حجم آب مورد نیاز، نوع خاک، توپوگرافی زمین و … بستگی دارد. با این حال، به طور کلی می‌توان گفت که برای هر هکتار زمین کشاورزی، به یک استخر ذخیره آب با حجم 100 تا 200 متر مکعب نیاز است.

عمق استخر کشاورزی:
عمق استخر کشاورزی به عوامل مختلفی مانند حجم آب مورد نیاز، نوع خاک و … بستگی دارد. به طور کلی، عمق استخر کشاورزی باید به گونه‌ای باشد که حداقل 1 تا 1.5 متر آب در آن ذخیره شود.

نحوه انتخاب استخر ذخیره آب مناسب
هنگام انتخاب استخر ذخیره آب مناسب شما، باید عوامل زیر را در نظر بگیرید:

اندازه استخر: اندازه استخر باید با نیازهای آبیاری شما مطابقت داشته باشد.
نوع مواد: نوع مواد استخر باید با شرایط آب و هوایی منطقه شما مطابقت داشته باشد.
هزینه: هزینه استخر باید در بودجه شما قرار داشته باشد.

نکاتی برای انتخاب استخر ذخیره آب کشاورزی
هنگام انتخاب استخر ذخیره آب کشاورزی، باید عوامل زیر را در نظر بگیرید:

حجم آب مورد نیاز: حجم آب مورد نیاز شما به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله نوع محصولات کشاورزی که می‌خواهید آبیاری کنید و شرایط آب و هوایی منطقه شما.
نوع محصولات کشاورزی: نوع محصولات کشاورزی که می‌خواهید آبیاری کنید نیز در انتخاب استخر مناسب تأثیرگذار است. برخی از محصولات کشاورزی نیاز به آب بیشتری نسبت به سایر محصولات دارند.
شرایط آب و هوایی: شرایط آب و هوایی منطقه شما نیز در انتخاب استخر مناسب تأثیرگذار است. اگر منطقه شما دارای آب و هوای گرم و خشک است، باید استخری انتخاب کنید که در برابر گرما و خشکی مقاوم باشد.